در این مقاله با سبک ها، سازها و موسیقی فولکلور و محلی نواحی مختلف ایران آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر با تنزو موزیک همراه باشید.
موسیقی فولکلور چیست؟
موسیقی فولکلور به نوعی از موسیقی گفته میشود که ریشه در زندگی روزمره، فرهنگ، آیین‌ها و سنت‌های مردم یک منطقه دارد. این نوع موسیقی، برخلاف موسیقی رسمی یا درباری، توسط مردم عادی خلق شده و نسل به نسل منتقل شده است. موسیقی فولک بازتابی است از زندگی محلی، احساسات جمعی و آداب و رسوم فرهنگی یک جامعه.
در ایران، موسیقی فولک در هر استان و منطقه، رنگ و بوی خاص خود را دارد. از آوازهای کوه‌نشینان کردستان گرفته تا نغمه‌های گرم جنوبی در بوشهر و خوزستان، هر بخش از کشور گنجینه‌ای از فولک موزیک منحصر به فرد را در دل خود جای داده است.
تاریخچه موسیقی فولکلوریک
ریشه‌های موسیقی فولکلور در ایران به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این موسیقی ابتدا در قالب آوازهای ساده روستایی یا نغمه‌های آیینی پدید آمد و به مرور زمان با ادغام عناصر فرهنگی گوناگون، غنی‌تر شد. در دوره‌های مختلف تاریخی، به ویژه در زمان صفویان و قاجار، بخش‌هایی از موسیقی فولکلوریک وارد موسیقی رسمی نیز شد، اما اصالت آن همچنان حفظ گردید.
اهمیت موسیقی فولکلور
موسیقی فولکلور نقش کلیدی در حفظ هویت فرهنگی ملت‌ها ایفا می‌کند. این موسیقی نه تنها روایتگر تاریخ، باورها و آداب و رسوم مردمان یک سرزمین است، بلکه بستری برای انتقال ارزش‌های فرهنگی از نسلی به نسل دیگر فراهم می‌سازد. همچنین، در عصر جهانی شدن، توجه به موسیقی فولک می تواند پاسخی فرهنگی به خطر از میان رفتن زبان‌ها، لهجه‌ها و سنت‌های بومی باشد.
ویژگی‌های موسیقی فولکلور
موسیقی فولکلور دارای چند ویژگی بارز است که آن را از سایر گونه‌های موسیقی متمایز می‌کند:
- ساده و قابل فهم بودن: ملودی‌های موسیقی فولک عمدتاً ساده و قابل یادگیری برای عموم مردم هستند.
- شفاهی بودن: این نوع موسیقی معمولاً به صورت سینه‌به‌سینه و بدون نوشتار منتقل میشود.
- ریشه در زندگی واقعی: اشعار و ملودی‌های آن اغلب درباره کار، عشق، سوگ، طبیعت و اتفاقات روزمره است.
- تنوع محلی: هر منطقه جغرافیایی موسیقی خاص خود را دارد که برگرفته از زبان، اقلیم و فرهنگ محلی آن منطقه است.
بیشتر بخوانید : ملودی در موسیقی چیست؟
سازهای مورد استفاده در موسیقی فولکلور
در موسیقی فولک ایران، سازهایی مورد استفاده قرار میگیرند که اغلب بومی همان منطقه هستند. برخی از سازهای شناخته‌شده در این نوع موسیقی عبارتند از:
- دوتار: رایج در خراسان و ترکمن‌صحرا
- تنبور: مورد استفاده در کرمانشاه و مناطق غربی ایران
- قوشمه: از سازهای بادی خراسانی
- سرنا و دهل: در مراسم‌های محلی غرب و جنوب ایران
- کمانچه: سازی محبوب در موسیقی آذری و کردی
- نی‌انبان: ساز بادی در بوشهر و خوزستان
معروف‌ترین چهره‌های موسیقی فولکلور
در طول دهه‌های اخیر، هنرمندان زیادی به احیای موسیقی فولکلور پرداخته‌اند. برخی از چهره‌های شناخته‌شده در این عرصه عبارتند از:
- قمرالملوک وزیری: پیشگام در معرفی آوازهای محلی به فضای شهری
- حیدر بوسَکی (خالو قنبر): از چهره‌های برجسته موسیقی جنوب ایران
- حسن زیرک: خواننده مشهور کردی
- سهراب محمدی: نوازنده و خواننده دوتار از خراسان
- نصرالله ناصح‌پور: محقق و استاد موسیقی فولک آذربایجانی
دانش بیشتر موسیقی : ریتم و ریتم خوانی در موسیقی چیست؟
تلاش‌ها برای حفظ و احیای موسیقی فولکلور
در سال‌های اخیر، تلاش‌های ارزنده‌ای از سوی هنرمندان، پژوهشگران و مراکز فرهنگی برای حفظ و احیای موسیقی فولک صورت گرفته است. برخی دانشگاه‌ها رشته‌های مرتبط با موسیقی محلی راه‌اندازی کرده‌اند و جشنواره‌هایی مانند “جشنواره موسیقی نواحی ایران” به معرفی و حمایت از هنرمندان محلی اختصاص یافته‌اند. همچنین، ضبط و بازسازی آثار قدیمی توسط پژوهشگران موسیقی، گامی موثر در مستندسازی این گنجینه فرهنگی است.
آینده موسیقی فولکلور در ایران
با وجود چالش‌هایی چون مهاجرت از روستا به شهر، کم‌رنگ شدن آیین‌ها و نفوذ موسیقی تجاری، موسیقی فولکلور همچنان ظرفیت ماندگاری و توسعه دارد. اگر آموزش موسیقی محلی در مدارس، توجه رسانه‌ها به تولیدات بومی، و حمایت از هنرمندان نواحی افزایش یابد، آینده این موسیقی می تواند روشن‌تر باشد.
نسل جوان، با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای جدید، می تواند روایتگر نوینی از موسیقی فولک باشد؛ روایتی که در آن اصالت حفظ شده و همزمان با نیازهای امروز هماهنگ شده است.
نتیجه‌گیری
موسیقی فولکلور میراثی فرهنگی و شنیداری است که نباید آن را فراموش کرد. این نوع موسیقی، نه تنها سندی زنده از تاریخ فرهنگی ایران به شمار می رود، بلکه منبعی الهام‌بخش برای آهنگ‌سازان معاصر نیز هست. در دنیای امروز که موسیقی‌های مدرن فراگیر شده‌اند، توجه به موسیقی فولک و موسیقی فولکلوریک به معنای پاسداری از هویت ملی است.
