آموزش کامل معانی و کاربرد اصطلاحات پرکاربرد در موسیقی

در این مقاله قصد داریم اصطلاحات و معانی پرکاربرد موسیقی را برای شما بازگو کنیم. برای اطلاعات بیشتر با تنزو موزیک همراه باشید.

موسیقی زبانی جهانی است که از طریق اصطلاحات تخصصی خود، دنیایی از مفاهیم را منتقل می‌کند. آشنایی با این اصطلاحات، درک عمیق‌تری از موسیقی و لذت بردن بیشتر از آن را به همراه دارد. در این مقاله، به بررسی جامع‌ترین و پرکاربردترین اصطلاحات موسیقی خواهیم پرداخت و سعی می‌کنیم به زبان ساده و روان، معنای آن‌ها را شرح دهیم.

البته پیش از شروع مقاله، نیاز است که با مفهوم تئوری موسیقی آشنا شوید، چرا که تمام اصطلاحات مورد استفاده در موسیقی از دل تئوری موسیقی بیرون آمده است. 

تئوری موسیقی چیست و چرا یادگیری آن مهم است؟

تئوری موسیقی در واقع زبان مشترکی است که تمامی موسیقی‌دانان جهان از آن استفاده می‌کنند. این زبان شامل قواعد، اصطلاحات و مفاهیمی است که به ما کمک می‌کند تا موسیقی را بنویسیم، بخوانیم، تحلیل کنیم و از آن لذت ببریم.

تئوری موسیقی به ما کمک می‌کند تا:

• موسیقی را بهتر درک کنیم: با دانستن تئوری موسیقی، می‌توانیم ساختار یک قطعه موسیقی، نحوه‌ی ایجاد هارمونی، و دلیل استفاده از ملودی‌های خاص را درک کنیم.
• موسیقی بسازیم: تئوری موسیقی به ما ابزارهای لازم برای خلق ملودی‌ها، هارمونی‌ها و ساختارهای موسیقیایی جدید را می‌دهد.
• با سایر موسیقی‌دانان ارتباط برقرار کنیم: با داشتن یک زبان مشترک، می‌توانیم به راحتی با سایر موسیقی‌دانان درباره ایده‌هایمان صحبت کنیم و از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شویم.
• مهارت‌های اجرایی خود را بهبود بخشیم: تئوری موسیقی به ما کمک می‌کند تا نواختن یک ساز یا خواندن را بهتر یاد بگیریم و بر روی تکنیک‌های مختلف مسلط شویم.

اصطلاحات پایه موسیقی 

در این بخش با اصطلاحات اولیه موسیقی آشنا خواهید شد که دانستن و درک کردن آن، برای هر موسیقیدانی ضروری است. 

• گام (Scale):
  • گام مجموعه‌ای از نت‌ها است که به ترتیب خاصی مرتب شده‌اند. این ترتیب بر اساس فاصله‌های مشخص بین نت‌ها تعیین می‌شود. دو نوع گام اصلی وجود دارد: ماژور (Major) که شاداب و پر انرژی است و مینور (Minor) که غمگین‌تر و ملایم‌تر است.
  • مثال: گام ماژور دو ماژور (D Major) شامل نت‌های دو، ر، می، فا، سل، لا، سی است.
• آکورد (Chord):
  • آکورد به اجرای همزمان حداقل سه نت گفته می‌شود. آکوردها پایه و اساس هارمونی در موسیقی هستند. هر آکورد دارای یک نت پایه (Root) است که نام آکورد را تعیین می‌کند.
  • مثال: آکورد C ماژور شامل نت‌های دو، می و سل است. دو در اینجا نت پایه است.
• ملودی (Melody):
  • ملودی خط اصلی یک قطعه موسیقی است که توسط یک سری نت تشکیل می‌شود. ملودی به قطعه موسیقی هویت و شخصیت می‌بخشد و احساسات را منتقل می‌کند.
• هارمونی (Harmony):
  • هارمونی به رابطه بین صداهای مختلف در یک قطعه موسیقی گفته می‌شود. آکوردها و پیشرفت‌های آکوردی، هارمونی یک قطعه را تشکیل می‌دهند.
• ریتم (Rhythm):
  • ریتم به الگوی زمانی در موسیقی گفته می‌شود. طول کوتاه یا بلند بودن نت‌ها و فاصله‌های بین آن‌ها ریتم را ایجاد می‌کنند.
• تمپو (Tempo):
  • تمپو سرعت اجرای یک قطعه موسیقی است. تمپو با واحد ضربان در دقیقه (BPM) اندازه‌گیری می‌شود.
• دینامیک (Dynamics):
  • دینامیک به شدت یا بلندی صدا در موسیقی گفته می‌شود. از اصطلاحاتی مانند پیانو (Piano) برای صدای آرام و فورته (Forte) برای صدای بلند استفاده می‌شود.

اصطلاحات تخصصی‌ موسیقی با مثال

این دسته از از اصطلاحات، کمی فراتر از یادگیری اولیه موسیقی می‌روند و کمی تخصصی تر از اصطلاحات بالا هستند. 

• کادنس (Cadence):
  • کادنس به یک دنباله خاص از آکوردها گفته می‌شود که حس پایان یک بخش یا کل قطعه را ایجاد می‌کند و به اصطلاح، آن بخش از موسیقی را تمام می کند! کادانس‌های مختلفی مانند کادانس کامل، ناقص و تعلیقی وجود دارد.
• مدولاسیون (Modulation):
  • مدولاسیون به تغییر کلید در طول یک قطعه موسیقی گفته می‌شود. این تغییر باعث ایجاد تنوع و رنگ‌آمیزی جدید در موسیقی می‌شود.
• تیمبر (Timbre):
  • تیمبر به رنگ صدا یا کیفیت صدای یک ساز یا صدا گفته می‌شود. مثلاً تیمبر صدای ویولن با صدای پیانو متفاوت است.
• آرتیکولاسیون (Articulation):
  • آرتیکولاسیون به نحوه‌ی بیان نت‌ها در موسیقی برای تکنیک‌های اجرایی خاص گفته می‌شود. مثلاً legato به معنای اتصال نرم نت‌ها به یکدیگر و staccato به معنای جدا و کوتاه نواختن نت‌ها است.

اصطلاحات مربوط به ساختار موسیقی

ساختار موسیقی نیز اصطلاحات خاص خودش را دارد که دانستن آن ها خالی از لطف نیست.

• فرم (Form): به ساختار کلی یک قطعه موسیقی گفته می‌شود. فرم‌ها انواع مختلفی دارند مانند سونات، روندو، واریاسیون و … .
• بخش (Section): قطعات موسیقی به بخش‌های کوچکتری تقسیم می‌شوند که هر بخش دارای یک ویژگی خاص است.
• موزیک موتیف (Musical Motif): یک ملودی کوتاه و تکرارشونده که در کل قطعه موسیقی حضور دارد و هویت آن را شکل می‌دهد.
• تم (Theme): یک ملودی اصلی و گسترده که در طول قطعه موسیقی توسعه پیدا می‌کند.
• فرم سونات: یک فرم کلاسیک با سه بخش اصلی: نمایش، توسعه و بازگشت.
• فرم رندو: فرمی که در آن یک ملودی اصلی به طور مکرر بازمی‌گردد و بین آن‌ها بخش‌های متفاوتی قرار می‌گیرد.
• فرم واریاسیون: فرمی که در آن یک ملودی اصلی به روش‌های مختلف تغییر داده می‌شود.

اصطلاحات مربوط به اجرای موسیقی

در اجرای زنده نیز اصطلاحات خاصی به کار می‌رود که هرکدام معنی و مفهوم خود را دارند. 

• آرتیکولاسیون (Articulation): نحوه اجرای نت‌ها، مانند legato (صاف و پیوسته)، staccato (کوتاه و جدا از هم) و …‌؛ دقت داشته باشید که آرتیکولاسیون، مرتبط با نحوه نوشتن نت برای تکنیک‌های اجراست.
• دینامیک (Dynamics): تغییرات در شدت صدا، مانند کرشندو (افزایش تدریجی صدا) و دی‌کرشنندو (کاهش تدریجی صدا).
• اکسپرسیون (Expression): بیان احساسات و عواطف در اجرای موسیقی.
• تکنیک (Technique): مهارت‌های اجرایی نوازنده یا خواننده.

اصطلاحات مربوط به بافت موسیقی

• مونوفونی: بافت موسیقی‌ای که در آن تنها یک خط ملودی شنیده می‌شود.
• هموفونی: بافت موسیقی‌ای که در آن یک ملودی اصلی همراه با آکوردها شنیده می‌شود.
• پلی‌فونی: بافت موسیقی‌ای که در آن چندین خط ملودی به طور همزمان نواخته می‌شود.
• کانتر پوینت: نوعی پلی‌فونی که در آن خطوط ملودی به صورت مستقل و همزمان حرکت می‌کنند.

اصطلاحات مربوط به ژانرهای موسیقی

• ژانر (Genre): سبک خاصی از موسیقی که دارای ویژگی‌های مشخصی است، مانند کلاسیک، جاز، راک، پاپ و … .
• سبک (Style): ویژگی‌های خاص یک آهنگساز یا گروه موسیقی که آن را از دیگران متمایز می‌کند.
• فولک (Folk): موسیقی سنتی و مردمی یک منطقه یا کشور.
• ورلد (World): موسیقی کشورهای مختلف جهان که دارای تنوع فرهنگی و قومی هستند.

اصطلاحات دیگر موسیقی

• انسامبل (Ensemble): گروهی از نوازندگان که با هم موسیقی اجرا می‌کنند.
• ارکستر (Orchestra): گروه بزرگی از نوازندگان که انواع مختلفی از سازها را می‌نوازند.
• کاپلا (A Capella): اجرای موسیقی بدون همراهی ساز.
• ایمپروایز (Improvise): بداهه‌نوازی یا ایجاد موسیقی به صورت آنی.
• ترانسپوزیشن (Transposition): انتقال یک قطعه موسیقی به کلید دیگر 
• ارکستر سمفونیک: بزرگترین نوع ارکستر که شامل انواع مختلفی از سازها است.
• ارکستر مجلسی: ارکستری با تعداد نوازندگان کمتر از ارکستر سمفونیک.
• گروه کر: گروهی از خوانندگان که به صورت هماهنگ می‌خوانند.
• آتونالیته (Atonality): موسیقی‌ای که بر اساس یک مرکزیت تونال مشخص ساخته نشده است.
• سریالیم (Serialism): یک روش آهنگسازی که در آن از یک سری از نت‌ها یا اعداد برای ساختن موسیقی استفاده می‌شود.
• مینیمالیسم (Minimalism): سبکی از موسیقی که در آن از عناصر ساده و تکرارشونده استفاده می‌شود.
• امپرسیونیسم (Impressionism): سبکی از موسیقی که بر ایجاد جو و احساسات تاکید دارد.