تمپو در موسیقی چیست
در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم تمپو در موسیقی پرداخته و نگاهی به جزئیات متعدد و نکات فنی آن داشته باشیم.
در علم موسیقی، سرعت نواخته شدن یک قطعه از موسیقی و ضرب آهنگ آن، تمپو یا تندا نام دارد. در علم موسیقی، تمپو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و اعمال درست آن، از اصول اولیه ساخت قطعات موسیقی است. برای نشان دادن تمپو و اعداد مرتبط با آن، از سه متد مختلف استفاده میشود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
نشانههای اصلی تمپو
برای نشان دادن تمپو در موسیقی، از سه متد شمارش متفاوت استفاده میشود. بهترین، مدرنترین و دقیقترین متد، متد شمارش BPM بوده که تمامی علم موسیقی مدرن بر اساس آن بنا شده است و معیار اصلی شمارش تمپوی موسیقی به شمار میرود .
متد شمارش BPM
در این متد، برای راحتی فهم مفهوم تمپو، از اعداد برای نشان دادن میزان تمپو در موسیقی استفاده میشود. مفهوم BPM یا همان Beat Per Minute، نشان دهنده تعداد ضرب در دقیقه است. برای مثال، اگر قطعه موسیقی با تمپو 60 BPM اجرا شود، این موضوع به این معنی است که سرعت نواخته شدن قطعه موسیقی، یک ضرب بر ثانیه است. متد شمارش BPM را میتوان دقیقترین و بهترین متد برای اندازه گیری تمپو در موسیقی نامید. متدی که توسط موزیسینها، قطعات و تجهیزات الکترونیکی و استودیویی، نرمافزارهای آهنگسازی و …. مورد استفاده قرار میگیرد.
متد شمارش ایتالیایی
کشور ایتالیا از دوران باستان تا به امروز، مهد هنر و تمدن اروپا بوده است و این موضوع به خوبی در تمام زوایای هنری دوره رنسانس و پیش از آن، در این کشور دیده میشود. موزیسینهای کلاسیک ایتالیایی برای شمارش تمپو در موسیقی، از سیستمی ابداعی استفاده میکنند که در ادامه به شرح اصطلاحات آن خواهیم پرداخت.
فهرست اصطلاحات تمپو و شمارش بیت در متد شمارش ایتالیایی
در پاسخ به سوال تمپو در موسیقی چیست، نوازندگان ایتالیایی برای شما جوابی متفاوت را در نظر میگیرند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت :
- Larghissimo – تمپوی بسیار کند ۲۰ BPM و کمتر از آن
- Grave – تمپوی کند ۲۰ تا ۴۰ BPM
- Lento- تمپوی کند ۴۰ تا ۶۰ BPM
- Largo- تمپوی کند، بسیار پرکاربرد در اصطلاحات شمارش ایتالیایی، ۴۰ تا ۶۰ BPM
- Larghetto- تمپوی کند ۶۰-۶۶ BPM
- Adagio- تمپوی کند ۶۶-۷۶ BPM
- Adagietto- تمپوی کند ۷۰-۸۰ BPM
- Andante- تمپوی متداول موسیقی کلاسیک با سرعت ۷۶-۱۰۸ BPM
- Andantino اندکی سریعتر از Andante
- Moderato- تمپوی معمولی ۱۰۸ تا ۱۲۰ BPM
- Allegro moderato- تمپوی کمی سریع ۱۱۲-۱۲۴ BPM
- Allegro- پراستفاده ترین تمپو با سرعت ۱۲۰-۱۶۸ BPM
- Vivace- تمپوی پرسرعت ۱۶۸-۱۷۶ BPM
- Presto- پراستفاده ترین تمپوی سریع با سرعت ۱۶۸-۲۰۰ BPM
- Prestissimo- هر تمپوی بالاتر از ۲۰۰BPM
متد شمارش Casual
بسیاری از نوازندگان جدید، علاقهای به یادگیری اصطلاحات ایتالیایی برای درک میزان تمپو در موسیقی ندارند و حدس زدن میزان تمپوی ساز در حین نواختن آن، اندکی سخت است. به همین منظور، بسیاری از نوازندگان و گروههای موسیقی از اصطلاحات سادهای برای ارتباط با یکدیگر استفاده میکنند. در این حالت اصولا درامر با کوبیدن چوبهای درام روی یک دیگر در ابتدای نواختن ساز، تمپوی مورد نظر خود را به دیگر اعضای گروه اعلام کرده و بقیه افراد، با استفاده از تمپوی درامر به نواختن سازهای خود مشغول میشوند. در حقیقت در نواختن قطعه موسیقی، صرفا فهماندن میزان سرعت و تمپو به دیگر اعضای گروه کافی است و نوازنده نیازی به اعلام دقیق اعداد تمپو یا مانیتور دقیق آن ندارد.
مترونوم چیست
مترونوم دستگاهی است که میتواند یک ضرب آهنگ منظم را در بازه زمانی تعیین شده، به نوازنده نشان دهد. امروزه مترونوم در قالب دستگاههای فیزیکی، اپلیکیشنهای اندروید و iOS، نرمافزارهای DAW و… در اختیار نوازندگان قرار گرفته است. دقت داشته باشید که مترونومهای فیزیکی، از طریق منبع برق خارجی یا باتری تغذیه میشوند و با پایان رسیدن منبع انرژی، عملکرد مترونوم مختل خواهد شد.
نحوه تشخیص تمپوی قطعه موسیقی
ساده ترین راه برای تشخیص تمپو در موسیقی، استفاده از نرمافزارهای مختلف و متعدد برای گوشیهای هوشمند یا نرمافزارهای DAW است.
البته فهمیدن تمپو صرفا با شنیدن قطعه موسیقی، قابلیتی است که برای نوازندگان و موزیسینهای تمامی سبکهای موسیقی، الزامی و کاربردی است. برای یادگیری این موضوع، میتوانید تمپوی چند قطعه موسیقی مشهور را به خاطر سپرده و از آنها به عنوان مرجع برای شناسایی تمپوی قطعه موسیقی در حال نواخته شدن استفاده کنید.برای مثال، قطعه موسیقی Bohemian Rhapsody از بند Queen، با تمپوی ۷۰ BPM نواخته میشود؛ حال نوازنده با شنیدن هر قطعه دیگری با تمپوی ۷۰BPM، میتواند سرعت آنرا با این قطعه موسیقی مقایسه کرده و میزان تمپوی قطعه در حال پخش را تخمین بزند.
همچنین تمرین و ساخت قطعه موسیقی با مترونوم، گوشها و دستان شما را به نواختن روی تمپو عادت میدهد و پس از آن، هر قطعه موسیقی با تمپوی مورد نظر، برای شما آشنا خواهد بود و به راحتی میتوانید میزان تمپوی آن را تشخیص دهید.
از تمپو چطور در موسیقی استفاده میشود؟
اصولا تمپوی قطعه موسیقی توسط فرد موزیسین Composer (تولید کننده موسیقی) تعیین میشود و از آن به عنوان راهی برای نشان دادن سرعت موسیقی به دیگر اعضای بند موسیقی استفاده میشود. دقت داشته باشید که تمپو سرعت نواخته شدن هر سازی است و این موضوع تنها به گیتار محدود نیست. تمپو همانند Time Singature، تبلچر، هارمونی، ملودی و …، جزئی اصلی از قطعه موسیقی است و بدون آن، نمیتوان به ساخت قطعات موسیقی مشغول شد. همچنین در ساخت موسیقی متن فیلم و سریال، تمپوی قطعه موسیقی در حال پخش در پس زمینه، نشان دهنده حالات صحنه مورد نظر بوده و میتواند حس اشتیاق، اضطراب، ناراحتی، خوشحالی و … را از طریق تغییرات تمپو، به بیننده منتقل کند. تمپو در سراسر قطعه موسیقی همیشه یکسان نیست و ممکن است دچار تغییر شود. به تند کردن تدریجی تمپو accelerando ( تند شدن) و کند کردن تدریجی ritardando (کند شدن) گفته میشود. معمولا از تند شدن تمپو برای رسیدن به اوج قطعه موسیقی و کند شدن آن برای رسیدن به پایان قطغه موسیقی استفاده میشود.
سوالات متداول پیرامون تمپو در موسیقی
- چگونه تمپو در موسیقی را به درستی اجرا کنم؟
-
- برای این موضوع، بهتر است در ابتدا نوازندگی با مترونوم را یاد گرفته و دستان خود را به نواختن با ضرب عادت دهید. سپس میتوانید تمپوی قطعات موسیقی مشهور را بررسی کرده و ریتم آنها را به خاطر بسپارید. پس از انجام چندباره این تمرین، متوجه خواهید شد که دستان شما به ضرب آهنگ عادت کرده و به صورت خودکار، تمام قطعات شما روی تمپوی مورد نظر خواهد بود.
- چرا دو قطعه موسیقی با تمپوی یکسان، به نظر سرعتی یکسان ندارند و یک قطعه سریعتر به نظر میرسد؟
-
- دلیل این موضوع اتفاقی ذهنی و پدیدهای است که توسط مغز انسان رخ میدهد. پدیده Hypermeter به حالتی الطاق میشود که مغز انسان، جزئیات و تکههای بیت موسیقی را به صورت یک موسیقی کلی در نظر میگیرد و به همین خاطر، قطعه ای که مغز توانایی پردازش بیتهای آن را ندارد، سریعتر و خشنتر به گوش انسان میرسد. به دلیل همین پدیده، اکثر مترونومهای بازار تا ۲۰۸ BPM را پشتیبانی میکنند، چرا که هر ضرب آهنگی بیش از ۲۰۸ BPM، مغز را دچار پدیده Hypermeter می کند و نوازنده توانایی تشخیص تفاوت سرعت بیت را از دست میدهد.
- تمپو در موسیقی چه تاثیری روی صدای خواننده دارد؟
-
- هر قطعه موسیقی، تمپوی خاصی را برای کل مجموعه در نظر گرفته است و این تمپو ممکن است با تغییر ساز یا تغییر وضعیت قطعه موسیقی، تغییر کند. حال وکال و خواننده همیشه تمپوی مختص به خود را داشته و خواندن وی، تحت تاثیر تمپوی قطعه موسیقی است. در حقیقت قطعه موسیقی و نحوه نواختن آن، به وکال و خواننده این امکان را میدهد که تمپوی خواندن خود را با تمپوی موسیقی همگام سازی کند.
- تفاوت Time signatureو تمپو در چیست ؟
-
- تمپو در موسیقی، به سرعت نواخته شدن سازها اشاره دارد و در این موضوع، هیچ زمان بندی خاصی در آن وجود ندارد. در برگه Time Signature، تعداد، نوع نت و میزان آن بررسی میشود و این که در مدت زمان مشخص X، باید تعداد نت مشخص Y پخش شود. حال این موضوع تضادی با تمپو نداشته و تمپو صرفا سرعت نواخته شده ساز را تعیین میکند. در حقیقت Time Signature و تمپو، هر دو جزئی جدایی ناپذیر از قطعه موسیقی به شمار میروند.
- چگونه دستان خودم را به نواختن روی تمپو عادت بدهم؟
-
- برای عادت کردن به ضرب آهنگ و تمپو، هیچ راهی به جز کاور کردن قطعات موسیقی مشهور و تمرین و ممارست فراوان وجود ندارد. ابزارهایی مانند مترونوم میتوانند به افزایش سرعت فرآیند یادگیری تمپو در موسیقی، کمک شایانی کند.
- موسیقی Polytempo چیست؟
-
- به قطعات موسیقی با دو تمپو و Time Signature مختلف، قطعات موسیقی Polytempo گفته میشود. دقت داشته باشید که این قطعات موسیقی بسیار نادر بوده و توسط بعضی از پیانیست ها و درامرهای مشهور دنیا استفاده میشود.
- مفهوم تمپوی اشتباه به چه معناست؟
- دقت داشته باشید که تمپوی تعیین شده توسط Composer، صرفا به سلایق وی مرتبط بوده و مفهومی با نام تمپوی درست در دنیای موسیقی وجود ندارد. ممکن است سازنده قطعه موسیقی تصمیم بگیرد که تمپوی قطعه موسیقی کوتاه خود را ده بار عوض کند. این موضوع به معنی اشتباه بودن تمپو نیست بلکه موضوعی کاملا سلیقهای است و بسته به نوع قطعه موسیقی، امضای کاری موزیسین، نحوه و تکنیک اجرا و …، تمپوی قطعه موسیقی تغییر میکند. اما نواختن اشتباه تمپو به حالتی اشاره دارد که نوازنده قطعه موسیقی را خارج از تمپوی از پیش تعیین شده مینوازد.
- در پاسخ به سوال تمپو در موسیقی چیست، چرا جوابهای متفاوتی داده میشود؟
- چون متدهای بررسی و شمارش تمپو متفاوت است. در صورتی که از یک موزیسین ایتالیایی بپرسید که تمپو در موسیقی چیست، وی به شما شمارش ایتالیایی تمپو را آموزش میدهد. این در حالی است که پاسخ سوال تمپو در موسیقی چیست، از زبان یک فرد آموزش دیده با متد شمارش BPM، متفاوت خواهد بود. البته دقت داشته باشید که مفهوم تمپو و ضرب آهنگ در همه متد های شمارش یکسان بوده و صرفا نحوه نگارش و شمارش آن متفاوت است.