میدی کنترلر چیست ؟ | آشنایی با میدی کنترلر و قابلیتهای آن
در این مقاله قصد داریم به مفهوم MIDI و تاثیر میدی کنترلر ها در صنعت موسیقی پرداخته و نگاهی به نمونههای برتر موجود در بازار داشته باشیم.
MIDI چیست و چه کاربردی دارد ؟
MIDI یکی از مهمترین ابزار صنعت موسیقی است که میتواند اتصال دستگاههای مرتبط با موسیقی به یکدیگر را به میزان قابل توجهی تسهیل کند. اگر با هرکدام از تجهیزات دیجیتال استودیویی کار کرده باشید، احتمالا با MIDI سروکار داشتهاید، چرا که تقریبا تمامی ابزار دیجیتال مرتبط با موسیقی از رابط MIDI بهره میبرند.
اما MIDI چیست؟
واژه MIDI مخفف Musical Instrument Digital Interface بوده و به رابط کاربری خاصی گفته میشود که به کامپیوتر و اجزای الکترونیکی سازها، قابلیت اتصال به یکدیگر را اعطا میکند. MIDI را میتوان استاندارد و زبانی در نظر گرفت که تمامی تجهیزات دیجیتال را با یکدیگر همگامسازی میکند. در اوایل دهه هشتاد میلادی و رشد روزافزون شرکتهای تولید کننده سازآلات و ابزارآلات دیجیتال موسیقی، نیاز به یک استاندارد جهانی برای راحتی اتصال قطعات شرکتهای مختلف به یکدیگر احساس میشد؛ برای پاسخ به این نیاز، Ikutaro Kakehashi، موسس و مدیرعامل وقت شرکت Roland، ایده زبان مشترک تجهیزات دیجیتال را به دیگر شرکتهای فعال این حوزه مانند Moog، Oberheim و Sequential Circuits ارائه داد. هدف پروژه بسیار ساده و جامع به نظر میرسید : تولید بستری برای اتصال تمام قابلیتهای دیجیتال یک سیستم موزیکال (مانند استودیو)
البته رسیدن به این هدف ساده، با توجه به پیشرفتهای بسیار ناچیز علم کامپیوتر در دهه هشتاد میلادی و البته سیستمهای نه چندان قدرتمند، تقریبا دو سال به طول انجامید و سرانجام در سال ۱۹۸۲، استاندارد MIDI برای اولین بار معرفی شد. جالب است بدانید که Dave Smith و Kakehashi در سال ۲۰۱۳، جایزه Grammy Awards را بابت تلاشهایشان برای تولید استاندارد MIDI دریافت کردند!
چگونه از MIDI در موسیقی استفاده کنم؟
- MIDI صدا را جابجا نمیکند! نحوه تغییرات اعمال شده روی صدا را جابجا میکند. اگر موسیقی را یک ساختمان در نظر بگیریم، MIDI بدون شک نقشه ساخت آن است.
پیش از رسیدن به کاربرد های MIDI در موسیقی، بگذارید یک بار دیگر مفهوم MIDI را از منظر کاربردی بررسی کنیم. همانطور که پیشتر اشاره شد، MIDI زبانی است که تجهیزات دیجیتال را همگام سازی میکند. اما این جمله به چه معناست؟
همه ما کمابیش با میدی کیبورد (MIDI Keyboard) که به اشتباه به آن “ارگ” گفته میشود، برخورد داشته ایم. در این حالت، نوازنده با فشار دادن یک کلید روی کیبورد، یک سری از اطلاعات در قالب MIDI را به دستگاه مرجع ارسال میکند که به این اطلاعات ارسالی، Event گفته میشود.
هر Event میتواند شامل اطلاعات مهمی همچون Pitch نت فشرده شده، زمان بندی فشرده شدن کلیدها، تمپو ، میزان حجم صدا (Volume)، زمان After Touch( زمان نگه داشته شدن کلید) و … باشد. حال از آنجایی که دستگاه مرجع و میدی کیبورد از استاندارد MIDI پشتیبانی میکنند، تمامی این اطلاعات به راحتی توسط دو طرف خوانده و پردازش میشود.
اما کاربرد اصلی MIDI و میدی کنترلر در موسیقی چیست ؟
تصور کنید که در حال نواختن یک قطعه موسیقی با میدی کیبورد خود هستید. حال قصد دارید از یک ملودی تکرار شونده را به عنوان پایه موسیقی خود استفاده کنید. در این حالت از قابلیت Sequence استفاده شده تا یک لووپ (Loop) برای ملودی مورد نظر ایجاد شود. این لووپ میتواند به صورت بینهایت پخش شده و پایه موسیقی را بنا کند. بعد از ذخیره کردن فایل MIDI این لووپ، به جای این که موسیقی شما ذخیره شود، نحوه نواختن کیبورد شما در حین اجرای این لووپ ذخیره میشود. این موضوع از آنجایی اهمیت دارد که نوازنده میتواند صداهای استفاده شده در لووپ را با هر صدای دیگری عوض کند. در این حالت، تمامی حالتهای نواختن نوازنده مانند Pitch، After Touch، تمپو و چینش وتایمینگ موسیقی ثابت مانده و تنها صدای آن ها عوض میشود. این قابلیت باعث افزایش چشمگیر سرعت تولید قطعات موسیقی شده و روند فرآیند یادگیری و ساخت موسیقی را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
دیگر کاربردهای MIDI
یکی از بهترین و مهمترین کاربردهای MIDI به مباحث آموزشی باز میگردد. شما میتوانید MIDI Pack های بیشماری را در سطح اینترنت پیدا کنید که نوازندگان و موزیسینهای مختلف، آنها را به صورت آماده و رایگان در اختیار دیگران قرار دادهاند. برای مثال میتوانید یک میدی پک برای Pattern و Sequence های معروف گیتار Bass را دانلود کرده، صدای گیتارمورد نظر خود را روی آن بارگذاری کنید و پس از آن با استفاده از میدی کنترلر، صدای
یا اگر شما به دنبال تمرین گیتار الکتریک هستید، میتوانید تمامی دیگر اجزای گروه موسیقی همانند درام، بیس و … را توسط MIDI شبیه سازی کرده و سپس بخش گیتار الکتریک قطعه موسیقی را با استفاده از گیتار خود، ضبط کنید.
این موضوع برای تمامی سازهای مختلف صادق است؛ تنها به یک Sound Pack و MIDI نیاز دارید!
DAW چیست و چه کاربردی دارد ؟
کلمه DAW مخفف Digital Audio Workstation بوده و در عمل، به مجموعه نرمافزارهایی که میتوانند تمام ابزارهای مورد نیاز در استودیوی آهنگسازی را در قالب یک محیط دیجیتال در اختیار نوازنده قرار دهند، DAW گفته میشود. از DAW مشهور بازار میتوان به Ableton Live Suite، Pro Tools، Cubase, Logic Pro., Garage Band و … اشاره کرد.
هر نوازندهای میتواند با استفاده از یک میدی کنترلر ( که حتی میتواند کیبورد کامپیوتر شما باشد!) و یک DAW، به خلق آثار موسیقی مشغول شود. در صورتی که امکانات یک DAW نمیتواند تمام نیازهای شما را پاسخ دهد، به راحتی میتوانید یک پلاگین جدید را به این نرمافزار اضافه کرده و آن را روی پروژه فعلی خود بارگذاری کنید. تقریبا برای هر قابلیت موجود در دنیای موسیقی، چندین پلاگین مختلف با کاربردهای مختلف وجود دارد.
میدی کنترلر چیست و چه کاربردی دارد ؟
ابزار های مرتبط با MIDI به دو دسته تقسیم میشوند.
۱- MIDI Musical Instruments : میدی اینسترومتها، سازهایی هستند که با MIDI کار میکنند.
۲- MIDI Controller : میدی کنترلرها دستگاههایی هستند که میتوانند ساز MIDI را کنترل کرده و فایل MIDI تولیدی کاربر را به آنها ارسال کنند.
سادهترین و در عین حال متداول ترین نوع از میدی کنترلرها، میدی کیبورد یا همان دستگاهی است که به اشتباه به اسم ارگ شناخته میشود. حال حالتی را تصور کنید که میدی کیبورد به یک پلاگین سینتیسایزر متصل شده است. در این حالت تمامی صداهای قطعه موسیقی توسط سینتیسایز تولید شده، و ریتم و Sequence و میزان حجم صدا توسط میدی کیبورد تعیین میشود. در این مجموعه موسیقیایی، پلاگین نقش MIDI Musical Instrument و میدی کیبورد، نقش MIDI Controller را بازی میکند.
- میدی کنترلر از خود هیچ صدایی تولید نمیکند! چرا که میدی قابلیت انتقال صدا را ندارد؛ برای تولید صدا توسط میکروکنترلر به یک MIDI Instrument یا بانک صدا نیاز است.
انواع میدی کنترلر
همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، هر دستگاهی که بتواند MIDI را کنترل کرده و یک رابط کاربری فیزیکال را در اختیار نوازنده قرار دهد، میدی کنترلر نامیده میشود. حال میدی کنترلر با توجه به نیاز نوازندگان، در فرمتهای مختلفی تولید میشود که در ادامه به بررسی نمونههای مهم آن خواهیم پرداخت.
۱- میدی کیبورد
MIDI Keyboard Controller را میتوان سادهترین و جامعترین نوع میدی کنترلر نامید. در انتخاب میدی کیبورد مناسب، بهتر است میزان کلاویه ها و اکتاوهای آن را بر اساس نیاز خود تعیین کنید. به طور معمول، میدی کیبورد های ۴۹ کلاویه و ۶۱ کلاویه نسبت به دیگر نمونههای موجود در بازار، از محبوبیت بالاتری برخوردار هستند. بسیاری از میدی کیبورد های جدید، به درام پد و حافظه داخلی برای بارگذاری بانک صدا مجهز شدهاند که میتواند پاسخگوی برخی از نیازهای نوازندگان باشد.
۲- میدی پد
MIDI PAD ابزاری بسیار کاربردی برای دیجی ها به شما میرود. نه تنها با استفاده از میدی پد میتوان تمام لاینهای درام روی دستگاه لود کرد، بلکه تمامی قابلیتهای یک نرمافزار DAW نیز از طریق میدی پد قابل کنترل و تغییر است. همچنین MIDI Pad یکی از بهترین گزینههای برای تولید Sequence و ایجاد یک لووپ به شمار میرود و قابلیت لووپ کردن ملودی، به صورت پیشفرض روی تمامی میدی پد ها بارگذاری شده است.
۳- فیدر کنترلر
Fader MIDI Controller برای سادهسازی و ارائه یک رابط فیزیکی به منظور راحتی در میکس و مستر طراحی شده است. میتوانید با استفاده از DAW یا MIDI Instrument، لاینهای مختلف صدا را روی هر کدام از اسلایدرها بارگذاری کرده و میزان شدت Volume هر لاین را به سادگی تغییر داده و موسیقی خود را میکس کنید.
۴- Software MIDI Controller
شاید Software MIDI Controller ها را بتوان نسخه پیشرفته تر و بهتر میدی پد نامید. در این سبک از دستگاهها، نه تنها تمامی قابلیتهای میدی پد گنجانده شده است، بلکه امکانات بیشتری همچون پردازنده داخلی، قابلیت لود بانک صدا، همگام سازی کامل با نرمافزارهای DAW و … را در اختیار نوازنده قرار میدهد. بسیاری از Software MIDI Controller ها با نظارت و همکاری شرکتهای تولید کننده DAW ساخته شدهاند و رابط کاربری آنها، برای همگام سازی با نرمافزار بهینه سازی شده است. در حقیقت با استفاده از این سبک از میدی کنترلر، نوازنده میتواند نرم افزار DAW خود را به یک سخت افزار قابل لمس تبدیل کند.
۵- DJ Controller
دی جی کنترلر نسخه کامل شده تمامی میدی کنترلرهاست که تمامی قابلیتهای میکس، مستر، آهنگسازی، ساخت Sequence و لووپ، کنترل افکتها و … را به صورت Realtime و یا با Delay در اختیار موزیسین قرار میدهد. تقریبا هیچ محدودیتی در ساخت این سبک از کنترلرها وجود نداشته و صرفا بودجه عامل محدود کننده به شمار میرود. برای مثال، در صورت هزینه بیشتر، میتوانید دی جی کنترلی مجهز به کارت صدا یا پردازنده داخلی خریداری کنید؛ حتی بعضی از دی جی کنترلرها میتوانند به صورت مستقل از نرمافزار DAW، تمامی بانکهای صدا و فایلهای MIDI را به صورت لایو و Realtime در اختیار نوازنده قرار دهند. البته دقت داشته باشید که دی جی کنترلر، در هر صورت یک میدی کنترلر بوده و تنها در بعضی از موارد خاص به دلیل به کار رفتن بانک صدای داخلی در دستگاه، میتواند صدای خاصی را تولید کند؛ در غیر اینصورت دی جی کنترلر نیز از قوانین میدی کنترلرها تعبیت کرده و نمیتواند از خودش صدایی تولید کند.
۶- Wind MIDI Controller
از آنجایی که رابط میدی یک رابط کامیوتری است، به راحتی میتوان پارامترهای مختلف را برای آن تعیین کرده تا رفتار میدی کنترلر را تغییر دهید. حال اگر بتوان میزان فشار باد در حین نواختن فلوت را اندازه گیری کرد، میتوان آن را تبدیل به اعداد و ارقام کرده و یک میدی کنترلر از آن تولید کرد. این دقیقا همان اتفاقی است که در Wind MIDI Controller ها رخ داده است. در این سبک از دستگاهها، میزان فشار هوای وارده به میدی کنترلر با دقت بسیار بالایی اندازه گیری میشود و بر اساس آن، فایل MIDI مورد نظر شکل میگیرد.
۷- میدی گیتار
بله! همانند تمامی سازهای زهی، تمامی فرکانسها و لرزشهای سیم گیتار نیز قابل اندازه گیری است. همین موضوع باعث شده که تولید میدی گیتار به آسانی صورت پذیرد. از آنجایی که تمامی فرآیندهای تولید صدا توسط DAW یا بانک صدا انجام میشود و میدی گیتار هیچ صدای خاصی تولید نمیکند، پس نیازی به استفاده از سیستم کوک کردن، پیکاپ یا بدنه توپر برای ایجاد تن صدای غنی نیست و تنها شش سیم و یک پایه برای نواختن، برای تولید یک میدی گیتار کافی است. میدی گیتارها معمولا اندازه بسیار کوچکتری نسبت به گیتار الکتریک داشته و وزن آنها نیز بسیار کمتر از نمونه فیزیکال است.
راهنمای خرید میدی کنترلر (MIDI Controller)
تعدد و فراوانی میدی کنترلرهای موجود در بازار، حتی برای موزیسینهای حرفهای نیز میتواند سردرگم کننده باشد؛ به همین دلیل، در ادامه قصد داریم نیمنگاهی به نمونههای برتر موجود در بازار داشته باشیم.
میدی کیبورد Novation Impulse 61 امکانات یک پیانوی کامل را در قالب یک میدی کیبورد قدرتمند در اختیار نوازنده قرار میدهد. کلاویههای نیمه سنگین این میدی کیبورد به دلیل پشتیبانی از AfterTouch، حسی مشابه با یک پیانو را به نوازنده منتقل میکنند. همچنین به دلیل بهره مندی از پردازنده داخلی، نوازنده میتواند بانک صدای خود را روی کیبورد لود کرده و بدون نیاز به DAW، به خلق قطعات موسیقی مشغول شود. همچنین درام پد و روتاری سوئیچ برای ساخت درام و میکس لاینهای آن به صورت Realtime، قابلیتهای یک استودیو کامل را در جلوی نوازنده قرار میدهد.
در داخل جعبه این محصول، کد لایسنس قانونی نرمافزارهای DAW و پلاگینهای مشهور گنجانده شده است؛ با خرید این کیبورد، نوازنده نیازی به خریداری نرمافزار و یا پلاگین خاصی برای کار کردن با این کیبورد نخواهد داشت.
میدی کیبورد AKAI MPK 261 همانطور که از اسمش پیداست، به ۶۱ کلاویه نیمه سنگین با قابلیت AfterTouch مجهز شده است که میتواند حسی مشابه با یک پیانوی کلاسیک را برای نوازنده شبیهسازی کند.
همانند رقیب خود، این میدی کیبورد نیز به یک پردازشگر داخلی با قابلیت لود بانک صدا و پلاگین برای درام پد مجهز شده است که میتواند به راحتی اطلاعات خود را از DAW دریافت کرده و تنظیمات دستگاه را با آن همگام سازی کند.
همچنین با استفاده از درام پد تعبیه شده روی بدنه کیبورد، میتوان تمام لاینهای درام را روی کیبورد بارگذاری کرده و Sequence مورد نظر را با توجه به نیاز خود، روی قطعه صدای تولیدی اعمال کنید. قابلیت میکس لایو هر لاین صدا و تغییر اکتاو نیز به راحتی و با جابجایی چند سوئیچ انجام میپذیرد.
در داخل جعبه این محصول، کد لایسنس قانونی نرمافزارهای مشهور DAW و چند پلاگین و بانک صدای پرکاربرد گنجانده شده است تا نوازنده برای تهیه این نرمافزارها، نیازی به هزینه اضافی نداشته باشد.
۳-Native Instruments Komplete Kontrol A61
شاید شرکت Native Instrument را بتوان بزرگترین بازیگر صنعت سازآلات دیجیتال نامید. این شرکت نه تنها مجموعه از بهترین میدی کنترلرها را در سبد محصولات خود دارد، بلکه پکیج پلاگین Native Instrument Kompelete به عقیده بسیاری از نوازندگان، کامل ترین پکیج پلاگین آهنگسازی در دنیاست!
حال شرکت Native Instrument برای آسودگی کار نوازندگان، تمامی میدی کیبوردهای خود را برای کارکرد بهتر با پلاگین های این شرکت، بهینه سازی کرده است. در حقیقت این کیبورد برای افرادی که از پلاگین های NI استفاده میکنند، بهترین گزینه به شمار میرود.
این کیبورد به ۶۱ کلاویه نیمه سنگین پیانویی با پشتیبانی از AfterTouch مجهز شده است. همچنین پردازنده داخلی این کیبورد، میتواند تا ۸ بانک صوتی را به صورت همزمان در اختیار نوازنده قرار دهد. جابجایی بین بانکهای صدا نیز به کمک پیچ کنترل و نمایشگر LED کوچک تعبیه شده روی بدنه دستگاه صورت میگیرد.
با خرید این میدی کیبورد، به پکیج نرمافزاری کامل Native Instrument دسترسی خواهید داشت. در داخل جعبه این محصول، کد لایسنس قانونی دو سینتیسایزر، دو پیانو و ۶۷۰۰ بانک صدای این شرکت دسترسی خواهید داشت. همچنین در صورت نیاز به خرید تمام پکیج محصولات Native Instrument، میتوانید از کد داخل جعبه این محصول به عنوان کد تخفیف استفاده کنید.
سوالات متداول
۱- چگونه فایل MIDI موسیقی خودم را بسازم ؟
برای این کار نیاز است که میدی کنترلر خود را به یک نرمافزار آهنگسازی (DAW) متصل کرده و از طریق آن، قطعه در حال اجرای خود را ضبط کرده و برای خروجی نرمافزار، گزینه MIDI را انتخاب کنید و یا فایل MIDI را از آن اکسپورت بگیرید.
۲- آیا سینتی سایزر یک میدی است ؟
خیر! سینتی سایزر دستگاه تولید صداست. شما با استفاده از پارامترهای سینتی سایزر میتوانید موج صدا را شکلدهی کرده و صدای مورد نظر خود را تولید کنید. حال این صدا میتواند به عنوان مرجع به MIDI معرفی شده و در داخل پارامترهای آن قرار بگیرد. دقت داشته باشید که فایل خروجی MIDI فاقد هرگونه صداست، اما فایل خروجی سینتی سایزر، همیشه یک فایل صوتی است!
۳- آیا میتوانم فایل صوتی را به میدی تبدیل کنم ؟ و یا بالعکس؟
انجام چنین چیزی شاید تا ۲۰ سال پیش بسیار سخت و طاقتفرسا به نظر میرسید؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و قدرتمند شدن DAW ها، انجام چنین کاری به آسانی هرچه تمام تر صورت میپذیرد. برای مثال، DAW سادهای همچون Sonar X3، این قابلیت را به صورت پیشفرض در اختیار نوازندگان قرار میدهد. البته دقت داشته باشید که در بعضی از شرایط خاص، ممکن است فایل میدی خروجی شما نیاز به اصلاحاتی داشته باشد.
۴- میدی کنترلر من سوکت اتصال به برق ندارد، آیا برای استفاده از آن باید باتری خاصی خریداری کنم ؟
خیر! تمامی میدی کنترلرها برق مورد نیاز خود را از طریق سوکت MIDI پنج پین دریافت میکنند. بعضی از لانچپدها و Software MIDI Controller ها برای کارکرد بیشتر و ارائه امکانات بیشتر، نیاز به اتصال برق دارند که در جعبه محصولات آنها، اداپتور مناسب دستگاه قرار داده شده است.
۵- چه تعداد کلاویه برای میدی کیبورد من مناسب است ؟
دقت داشته باشید که در تمامی میدی کیبوردها، شما قابلیت نواختن پایینترین یا بالاترین نت ممکن را دارید و صرفا دسترسی به این نتها، با کمتر شدن تعداد کلیدها، اندکی سختتر میشود. تمامی میدی کیبوردها از قابلیت تنظیم اکتاو پشتیبانی میکنند و نوازنده میتواند در هر لحظه، اکتاو میدی کیبورد را جابجا کرده تا به مجموعه ای از نتهای جدید دست پیدا کند. مدلهای ۴۹ کلاویه و ۶۱ کلاویه به دلیل بالانس مناسب بین تعداد نت و نیاز بسیار کم برای جابجایی اکتاو، گزینه مناسبی برای استودیوهای خانگی محسوب میشوند. در یک میدی کیبورد ۴۹ کلاویه، شما به ۴ اکتاو دسترسی دارید؛ در نسخه ۶۱ کلاویه، تعداد اکتاو به ۵ افزایش مییابد و این روند در تعداد کلیدهای بالاتر و یا پایینتر، تکرار میشود.
۶- افترتاچ (AfterTouch) چیست ؟
تصور کنید که شما در حال استفاده از میدی کیبورد خود هستید؛ با فشردن هر کلاویه، یک پکیج از اطلاعات در قالب MIDI به نرمافزار DAW ارسال میشود. این فایل میدی، تمام اطلاعات درباره نحوه فشرده شدن نت مورد نظر را در قالب یک فایل دیتا به نرمافزار منتقل میکند. حال اگر شما دست خود را روی کلاویه نگه دارید و یا فشار دست خود را افزایش یا کاهش دهید، صدای خروجی نت تغییر میکند. این تغییر صدای خروجی نت به دلیل تغییر فشار یا زمان نگه داشتن، کاری است که قابلیت AfterTouch انجام میدهد. در حقیقت قابلیت AfterTouch، اطلاعات بیشتر درباره نحوه فشرده شدن کلاویه را در قالب دیتای MIDI به نرمافزار آهنگسازی منتقل میکند.
۷- آیا میتوانم میدی کنترلر را به گوشی موبایل متصل کنم ؟
در صورتی که میدی کنترلر شما از قابلیت اتصال وایرلس پشتیبانی کند، میتوانید بدون استفاده از هرگونه سیم، دستگاه را به گوشیهای موبایل متصل کنید. در صورتی که میدی کنترلر فاقد این قابلیت باشد، میتوان از رابطهای USB موجود در سطح بازار استفاده کرد.
۸- نرمافزارهای DAW معروف بازار چیست ؟
نرمافزارهایی همچون Ableton Live , Cubase, Garage Band, FL Studio, Logic Pro , Pro Tools و …
در انتخاب این نرمافزارها، قابلیتهمگام سازی آنها با تجهیزات استودیویی و پشتیبانی از پلاگینهای مختلف، اهمیت زیادی دارد. تمامی نرمافزارهای ذکر شده در لیست بالا، از تمامی قابلیتهای مذکور برخوردارند.
۹- آیا میتوان میدی کنترلر ها را به یکدیگر متصل کرد؟
بله! تقریبا تمامی میدی کنترلرهای موجود در سطح بازار، به یک ورودی و خروجی MIDI مجهز شده اند. دقت داشته باشید که میدی کنترلرها برق مورد نیاز خود را از درگاه MIDI دریافت میکنند. حال اگر تمام میدی کنترلرهای خود را از طریق کابل به یکدیگر متصل کردهاید، یکی از سورسهای مبدا باید به منبع برق متصل باشد تا بتواند بقیه کنترلرها را تغدیه کند.